Karakış Ne Zaman Bitiyor? Bilimin Gözüyle Kışın Gerçek Sınırlarını Anlamak
Soğuk sabahlarda buğulu camlara bakarken hep aynı soruyu sormuşsundur: “Artık karakış bitmedi mi?” Ben de aynı merakla bu konuyu araştırdım. Bilimsel verilerle ama sade bir dille anlatmak istedim; çünkü hepimizin ortak derdi bu uzun, sert kış günlerinin ne zaman son bulacağı.
—
Karakış Nedir? Bilimsel Olarak Tanımı Ne?
“Karakış” halk arasında yılın en soğuk, en zorlu dönemini tanımlamak için kullanılan bir ifadedir. Ancak bilimsel olarak baktığımızda bu dönemin karşılığı “kışın termal minimumu”dur. Yani, yıl içinde ortalama sıcaklıkların en düşük seviyeye indiği zaman dilimi.
Meteorolojik verilere göre Kuzey Yarımküre’de karakış, genellikle Ocak ortasından Şubat sonuna kadar sürer. Türkiye’de ise coğrafi konuma bağlı olarak bu süre değişir.
İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da karakış Aralık sonunda başlar, Mart başına kadar etkili olur.
Marmara ve Ege bölgelerinde ise daha kısa sürer; genellikle Ocak sonu itibariyle etkisini yitirir.
Ama bu tarihler sadece sıcaklık ortalamalarına göre belirlenmiş değerlerdir. Kışın “bittiğini hissetmek” çoğu zaman sadece termometreyle açıklanamaz.
—
Karakışın Bilimsel Göstergeleri
Karakışın ne zaman biteceğini anlamak için bilim insanları üç temel veriyi inceler:
1. Ortalama Sıcaklık Eğrileri
Meteoroloji istasyonlarından alınan 30 yıllık ortalamalara göre, sıcaklık değerleri Ocak ortasında dibe vurur. Şubat’ın ikinci haftasından itibaren ise kademeli bir yükselme başlar. Bu dönem, karakışın sona ermeye başladığının en net bilimsel göstergesidir.
2. Güneşlenme Süresi
Gün uzunluğu da önemli bir faktördür. Kış gündönümünden (21 Aralık) sonra günler uzamaya başlar. Güneşin daha uzun süre görünmesi, toprak ve hava sıcaklığını yavaş yavaş artırır. Güneşlenme süresindeki artış genellikle karakışın son evresine işaret eder.
3. Atmosfer Basıncı ve Hava Dolaşımı
Kışın soğuk havayı getiren yüksek basınç alanları, Şubat sonuna doğru zayıflar. Bu da sıcak hava akımlarının kuzeye ilerlemesine ve havanın ısınmasına olanak tanır. Bu dönemde Akdeniz üzerinden gelen ılık hava dalgaları, Türkiye’nin batı bölgelerinde karakışın bittiğinin işareti olur.
—
Karakışın Bitmesini Etkileyen Faktörler
Karakışın süresi her yıl aynı olmaz. Küresel iklim değişikliği, deniz akıntıları ve atmosferik dalgalar bu süreyi etkileyebilir.
Küresel Isınma Etkisi
Son yıllarda yapılan araştırmalara göre, ortalama kış sıcaklıkları 20. yüzyılın ortalarına göre yaklaşık 1,2°C artmış durumda. Bu, karakışın süresini kısaltıyor gibi görünse de bazı bölgelerde tam tersi etki yapabiliyor: ani soğuma dalgaları daha sık görülüyor.
El Niño ve La Niña Etkileri
Pasifik Okyanusu’ndaki bu iklim olayları, küresel hava sistemlerini değiştirir. El Niño yıllarında Türkiye genellikle daha ılıman kışlar geçirirken, La Niña dönemlerinde karakış daha uzun ve sert yaşanır.
—
Doğanın Sinyalleri: Karakış Gerçekten Bitiyor mu?
Bilim kadar doğa da bize ipuçları verir. Karakışın sonuna yaklaşıldığını şu doğal işaretlerden anlayabilirsin:
Gündüz kuşlarının ötüşü artar.
Kar altından ilk otlar görünmeye başlar.
Toprak kokusu daha belirgin hale gelir.
Kar yerini çamura bırakır — doğanın yeniden uyanışa geçtiği andır bu.
İlginçtir ki, bilim insanlarının verileriyle halkın gözlemleri genellikle aynı noktada buluşur. İnsanlık, yüzyıllardır karakışın ritmini hem ölçerek hem hissederek takip ediyor.
—
Karakışın Bitmesi Ruh Halimizi Nasıl Etkiler?
Sıcaklıkların artmasıyla birlikte serotonin seviyeleri yükselir, bu da ruh halimizi iyileştirir. Kış depresyonu olarak bilinen “mevsimsel duygudurum bozukluğu” vakaları azalır. Bilimsel olarak kanıtlanmış bu durum, karakışın bitmesinin sadece meteorolojik değil, psikolojik bir dönüm noktası olduğunu da gösterir.
—
Peki, Gerçekten Ne Zaman Bitecek?
Kısacası, karakış Türkiye genelinde Şubat’ın son haftasıyla birlikte zayıflamaya başlar. Ancak bölgesel farklılıklar bu tarihi öne ya da geriye çekebilir. Mart ayının ilk haftasında sıcaklık ortalamaları yükselmeye başladığında, karakış artık yerini bahara bırakır.
Ama şunu unutma: Bilim bize tarihler verir, doğa ise sürprizlerle doludur. Belki de karakış sadece hava değil, insanın sabrını, dayanıklılığını da ölçen bir dönemdir.
—
Sen Ne Düşünüyorsun?
Sence karakış gerçekten bittiğinde bunu sadece havadan mı anlarız, yoksa ruhumuzda da bir bahar esintisi hisseder miyiz? Yorumlarda konuşalım, çünkü belki de karakışın bitişini birlikte anlamanın en güzel yolu, onu paylaşmaktır.